Als je familielid niet meer wil leven

Ieder jaar doen ongeveer 50.000 mensen in Nederland een poging tot zelfdoding. Al deze mensen hebben naasten. Veel van die naasten leven met ongerustheid en angst, met zorgen en vragen. Jij bent misschien een van hen.

Hoe herken je gedachten aan zelfdoding?

Aanvankelijk richtte de hulpverlening zich alleen op mensen die zelf suïcidale gedachten hadden. De laatste tien jaar ligt de focus vooral op het voorkómen van zelfdoding. Als naaste ben je hierbij van onschatbare waarde. Maar hoe weet je of je dierbare denkt aan zelfdoding? Het kan zijn dat je familielid zich letterlijk uitspreekt, maar je kunt ook signalen herkennen in zijn gedrag. Misschien herken je een of meer van de volgende signalen bij je dierbare: hij zegt dat hij het leven niet (meer) ziet zitten of dat hij gedachten aan zelfdoding heeft; hij doet niet meer mee aan het sociale leven; hij is somber en moedeloos; hij beschadigt zichzelf of neemt onverantwoorde risico’s; hij gebruikt meer alcohol of drugs dan gewoonlijk; hij interesseert zich niet meer voor de toekomst; hij bezoekt mensen, geeft spullen weg of neemt afscheid; hij is opgelucht of opgewekt, terwijl hij eerst somber was. Dit kán dat wijzen op gedachten aan zelfdoding, maar het hóeft niet. Het risico op zelfdoding is bij mensen met een psychische kwetsbaarheid groter dan bij andere mensen. Het is belangrijk om de signalen serieus te nemen.

Hoe praat je over zelfdoding?

Lange tijd werd gedacht dat je vooral niet over zelfdoding moet praten. Het zou mensen alleen maar op ideeën brengen. Die bewering is inmiddels achterhaald. We weten nu dat je het risico op zelfdoding juist kunt verkleinen door in verbinding te blijven met je dierbare en te praten over zijn gevoelens en gedachten. Dan zal hij zich, net als jij, minder alleen voelen en kunnen jullie samen zoeken naar een oplossing. Als je dierbare er niet over praat, maar jij wel signalen opmerkt, kun je vragen: Denk je wel eens aan zelfdoding? Als hij wel over zijn gedachten of plannen wil praten, kun je vragen: Wat maakt je zo wanhopig? Hoe sterk is die gedachte? Heb je al plannen gemaakt of het geprobeerd? Hoe kan ik je helpen? Laat merken dat je om hem geeft. Zeg dat je begrip hebt voor zijn gedachten, al vind je ze moeilijk. Maak duidelijk dat praten over zelfdoding oké is. Maar ook dat jij het nodig hebt om er met anderen over te praten. Het kan jou, maar ook je dierbare, rust geven als je afspraken kunt maken over concrete zaken.

Wat je beter niet kunt doen, is iemand opbeuren door hem de mooie kanten van het leven voor te houden (Joh, het komt wel weer goed) of op iemands gemoed werken (Dat kun je niet maken). Ook helpt het niet om mee te praten (Ja, ik snap wel dat je niet meer wilt), te zeggen dat het onzin is (Je hebt toch alles wat je hartje begeert?) en meteen advies te geven (Waarom ga je niet gewoon wat vaker sporten?).

Meer video's zien? Bekijk deze pagina voor de complete serie video's en beeldverhalen.

Beschikbaar in het Nederlands, Turks en Arabisch.

Jouw gevoelens als naaste

Het is niet niks als iemand om wie je geeft niet meer wil leven. Stop je gevoelens niet weg en blijf er niet in je eentje mee rondlopen. Praat erover met mensen die je vertrouwd zijn. Beloof je dierbare niet om het voor je te houden. Die verantwoordelijkheid is te groot voor jou alleen. Vertel hem met wie jij je zorgen kan en wil delen. Dat kunnen familieleden of vrienden zijn, maar ook hulpverleners. Je kunt er ook over praten met iemand die je dierbare niet kent. Blijf ook dingen doen waar je plezier in hebt of die jou ontspanning geven. Denk hierbij ook aan andere gezinsleden. Broers en zussen of (jongere) kinderen hebben ook steun nodig.

Als gedachten aan zelfdoding langer aanhouden

Sommige mensen hebben gedurende een kortere periode last van gedachten aan zelfdoding. Bij andere mensen blijven deze gedachten aanhouden. De behandelingsstrategieën die gebruikt worden bij acute suïcidaliteit voldoen niet als er sprake is van chronische suïcidaliteit. Sterker nog: beschermende acties kunnen dan juist tot zelfdoding leiden. Als gedachten aan zelfdoding langer aanhouden, hanteren zorgverleners daarom meestal het principe van ‘gewogen risicobeleid’. Hierbij wordt het risico op zelfdoding afgewogen tegen de risico’s van beschermende maatregelen. Als je familielid lange tijd suïcidale gedachten heeft, is dat ook voor jou als naaste zwaar. Veel zorgaanbieders werken samen met familie-ervaringsdeskundigen (FED). Familie-ervaringsdeskundigen hebben zelf ook ervaring als naaste van iemand met een psychische aandoening en kunnen jou extra ondersteuning bieden. De familie-ervaringsdeskundige biedt een luisterend oor en kan samen met jou bespreken hoe je jezelf staande kunt houden. 

 

Hier maakt Ypsilon zich sterk voor

• Als lid van de werkgroep suïcidepreventie van MIND werkt Ypsilon nauw samen met diverse organisaties om zelfdoding zoveel mogelijk te voorkomen.
• We schreven mee aan de handreiking Samenwerken met naasten bij suïcidaliteit. Deze handreiking geeft professionals houvast voor het actief samenwerken met en het ondersteunen van naasten bij suïcidaliteit.
• We zetten op de kaart dat naasten niet alleen hulp kunnen bieden, maar net zo zeer zelf ondersteuning nodig hebben. Én we ontsluiten deze informatie voor mensen die minder taalvaardig zijn of de Nederlandse taal minder goed beheersen. 

 

 

Meer weten?

• De Ypsilonbrochure Leven met een suïcidale naaste staat vol ervaringen, informatie en tips over wat je als naaste kunt doen, hoe je je dierbare kunt ondersteunen, maar vooral ook over hoe je als naaste zelf op de been blijft.
• In drie korte beeldverhalen lees je hoe je gedachten aan zelfdoding herkent, hoe je erover praat en hoe je met je eigen gevoelens om kunt gaan. Beschikbaar in het Nederlands, Turks en Arabisch. 
• In de kennissessie 'Leven met een suïcidale naaste' deelden ervaringsdeskundige Koos de Boed en zijn zus Nita hun ervaringen en tips. De belangrijkste informatie uit deze sessie is samengevat in een themapublicatie.
• VLESP, het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie maakte met anderen de brochure 'Na een zelfmoordpoging - gids voor naasten'
• Maak je je zorgen om iemand? Ook 113.nl heeft uitgebreide informatie voor naasten.
• De NVVE is er voor iedereen met vragen, twijfels en angsten rondom een vrijwillig levenseinde.

 

Onze specialist Suïcidepreventie