Ik weet nog waar het was, langs de Moezeldreef, maar niet in welk jaar en ook niet in welk jaargetijde. Uit het schemerdonker rond de avondspits zou af te leiden zijn dat het niet hartje zomer of winter betrof, maar een tussenseizoen. Tussen de weg en het fietspad groeiden lage struiken. Ik liep over het voetpad ernaast en zong. Soms bijna schreeuwend, dan weer fluisterend vulde mijn stem naadloos de energie van het voorbijrijdende verkeer aan. Mijn lichaam paste zich al wandelend ook aan, wat resulteerde in een onregelmatige tred en soms een draai om mijn verticale as. Het zou goed kunnen dat ik nu en dan met een arm boven mijn hoofd zwaaide. Alles om, geheel intuïtief, harmonie in dat stukje van het universum te bewerkstelligen, of te behouden. Het lukte. Zonder dat zij zich ervan bewust waren begeleidde ik de automobilisten veilig huiswaarts.

Het is een geïsoleerde herinnering. Wat eraan voorafging ben ik kwijt, net als wat erop volgde. Het lijkt, als ik eraan terugdenk, eerder een droombeeld dan iets uit de realiteit. Het lijkt ook bijna een ander dan ikzelf die dat meemaakte. Ik was het wel. Ik verkeerde op dat moment in een staat van extreem hoge gevoeligheid. Meestal heb ik dat niet, dat uitermate openstaan, maar het is wel vaker voorgekomen. Langer geleden liep het een paar keer erg uit de hand en waren opnames nodig. Lang en moeizaam herstel volgde. Recenter kon ik het opvangen met rust nemen en extra medicatie. Het zou niet realistisch zijn te denken dat het voortaan wegblijft.

De diagnose die erbij hoort is schizoaffectieve stoornis, een indrukwekkend label dat eigenlijk weinig zegt. Het omkadert vooral een hokje, een ruimte voor de enkeling, apart van alle anderen die dat niet hebben.

Maar er is iets aan het verschuiven in de psychiatrie. Er ontstaat een nieuwe manier om naar psychisch lijden te kijken, onder meer gepropageerd door psychiater Jim van Os. Hij legde het onlangs haarfijn uit in Het Marathoninterview op Radio 1 (ook als podcast beschikbaar). Diagnoses zijn volgens hem eigenlijk maar nattevingerwerk en kunnen beter afgeschaft worden. Het is veel beter om een schaal te hanteren om een bepaalde gevoeligheid aan te duiden, zoals autisme een spectrum kent. Voor mij geldt dan dat ik psychosegevoelig ben. In plaats van bipolair ben ik bovendien stemmingsgevoelig. En vooruit, om het plaatje compleet te maken: geen angst- en paniekstoornis maar angstgevoelig. Kortom: erg gevoelig.

Het is niet alleen maar het beestje een andere naam geven, het is een heel andere visie, want zoals iedereen wel iets autistisch heeft, al is het vaak heel weinig, zit ieder mens ook ergens op de andere genoemde schalen van gevoeligheid. Door dat te onderkennen verdwijnt het harde onderscheid tussen mensen die er veel onder te lijden hebben en mensen die minder moeite ondervinden. Omdat het ook impliceert dat we meer bij elkaar horen dan volgens de oude zienswijze, ervaar ik dat als heel troostrijk.

Mark Verhoogt